اثرات تانن ها در تغذیه نشخوارکنندگان

"مقدمه"

تانن­ ها ترکیبات پلی­فنولیکی هستند که به عنوان متابولیت­های ثانویه گیاهان عالی (higher plants) شناخته می­شوند. این ترکیبات بصورت طبیعی در ساختار گیاهان یافت می­شوند و وزن مولکولی آنها می­تواند بین 300 تا 5000 دالتون متغییر باشد. متابولیت­های ثانویه گیاهان عالی دارای ساختار پلی­فنولیکی قابل توجهی هستند که خصوصیات آنها برای قرارگیری در طبقه­ بندی به عنوان تانن قابل توجیه نیست. تانن­های گیاهی دارای اثرات فنولی (به عنوان مثال، رنگ آبی و کلرید آهن) هستند و به عنوان یک نتیجه از پلی­فنول­های محلول در آب با مولاریته بین 300 تا 3000 موجب کاتالیز (تجزیه) آلکالوئیدها، ژلاتین­ها و سایر پروتئین­ها می­شوند. تانن­ ها گروه متنوعی از متابولیت­های ثانویه گیاهی هستند که می­توانند در حلال­های قطبی حل شوند و بوسیله توانایی آنها در حل شدن در حلال­های قطبی شده از پلی­فنول­ها متمایز شده­ اند. بنظر می­رسد این ترکیبات هیچ نقشی در متابولیسم­های گیاهی از قبیل بیوسنتز و تبادل انرژی ندارند. با این وجود، آنها مسئول فعالیت­های زیستی مختلفی هستند. تانن­ها می­توانند از متابولیسم شکمبه­ای نیتروژن (ازت)  از طریق کاهش باکتری­های تجزیه کننده پروتئین ممانعت کنند. علاوه براین، تانن­ها می­توانند فرایند بیوهیدروژناسیون شکمبه­ ای را کاهش دهند و در نتیجه جریان اسیدهای چرب غیراشباع به دئودنوم (روده باریک) را افزایش می­دهند. در کنار این موارد، ترکیبات فنولی و تانن­ ها از راه فعالیت انتخابی روی باکتری­های شکمبه­ای می­توانند فرایند بیوهیدروژناسیون شکمبه­ ای را تغییر دهند و مقدار اسید لینولئیک مزدوج در گوشت و شیر تولیدی را افزایش دهند، اما این اثر وابسته به مقدار تانن­ها می­باشد. به عنوان یک نتیجه می­توان گفت که تانن­ها از طریق ابقای بیشتر ازت در بدن، راندمان استفاده از نیتروژن را بهبود

میبخ­شند.

نشخوارکنندگان چه آنهایی که شیر تولید می­کنند و چه آنهایی که گوشت، با سیستم­های پرورشی مختلف دارای منافع اقتصادی قابل توجهی در کل جهان هستند. علاوه براین، پرورش این دام­ها از زمان­های قدیم بر اساس خوراک غنی از تانن بوده است و در واقع اگر روش­های پرورشی فشرده (بسته یا صنعتی) استفاده شده باشد یا روش­­های پرورش باز، علوفه­های غنی از تانن یا جیره­هایی با افزودن محصولات جانبی گیاهی غنی از تانن به منظور بدست آوردن اثرات مثبت روی تولید، کیفیت و آسایش دام مورد استفاده قرار گرفته است. آنچه که واضح است این است که منابع بالقوه تانن­ها برای نشخوارکنندگان، فراوان هستند.

عوامل زیادی می­توانند تعدیل کننده اثرات مثبت، منفی و یا عدم تاثیر تانن­ها باشند. این مسئله می­تواند به دلیل ترکیب شیمیایی و یا انواع متفاوت آنها، مقدار مورد استفاده، گونه حیوانی درگیر و جیره­ای باشد که تانن­ ها به آن اضافه شده است. به همین دلایل، جنبه­های زیادی وجود دارند که می­توانند روی یافته­های ظاهراً متناقض که در منابع علمی یافت می­شوند، تأثیر بگذارند. تانن­ ها با تنوع زیاد در ساختار شیمیایی مشخص شده­ اند که نتایج حاصل را نمی­توان به راحتی از یک نوع تانن به نوع دیگری تعمیم داد.

ممکن است که تانن­ ها اثرات مهمی چه مضر و چه سودمند روی عملکرد دام و کیفیت تولیدات آن داشته باشند که این اثرات هم به دلیل ساختار شیمیایی و هم به دلیل میزان آنها در جیره می­باشد و هر دو جنبه ذاتاٌ با فیزیولوژی حیوان مرتبط هستند. بعضی از اثرات مضر تانن­ها را می­توان به عنوان کاهش در مصرف خوراک، کاهش قابلیت هضم فیبر و متعاقب آنها کاهش عملکرد دام اشاره نمود، اما بعضی دیگر از محققان مشاهده کردند که چگونه تانن­ ها ممکن است استفاده از پروتئین را بهبود ببخشند، انگل­های داخلی را کنترل کنند و همچنین روی تولید (عملکرد رشد وزن بدن، شیر، گوشت و پشم) و آسایش دام اثر داشته باشند. علاوه براین، نشان داده شده است که تانن­ ها ممکن است نقش مهمی در بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی و ایمنی دام­ها ایفا بکنند. مطالعات اخیر، افزایش توجه به این موضوع را نشان می­دهد. باید توجه داشته باشیم که تانن­ها می­توانند در استراتژی­های تغذیه­ای مورد استفاده قرار بگیرند، اما محدودیت­ها در کاربرد عملی آنها با اثرات نامطلوب بالقوه مرتبط هستند.

در مطالب علمی بعدی با جزئیات بیشتری در مورد تانن­ ها و اثرات آنها در تغذیه نشخوارکنندگان بحث خواهیم کرد.