تایید بهبود عملکرد گاوهای شیری تغذیه شده با محصولات فرعی صنایع تبدیلی کشاورزی در جدیدترین مقاله منتشرشده از محققان ایرانی در یکی از معتبرترین مجلات مربوط به گاو شیری دنیا

"مجله journal of dairy science"

اثرات جایگزینی کامل غلات و منابع پروتئینی جیره با محصولات فرعی روی عملکرد تولیدی گاوهای شیری متوسط تولید تغذیه شده با جیره­های برپایه سیلاژ جو تحت شرایط تنش حرارتی

چکیده

این مطالعه اثر جایگزینی دانه غلات  و کنجاله سویا با محصولات فرعی را روی عملکرد تولیدی، قابلیت هضم مواد مغذی، تخمیر شکمبه­ای، بازیابی مواد مغذی و رفتار مصرف خوراک و جویدن گاوهای شیری متوسط تولید تحت تنش حرارتی بررسی کرده است. 12 رأس گاو هلشتاین چند شکم زایش (میانگین روزهای شیردهی 7/116، تولید شیر 7/42 کیلوگرم در روز، وزن بدن 665 کیلوگرم) در طرح مربع لاتین تکرار شونده 3 در 3 با دوره­های 28 روزه (21 روز برای عادت­دهی به جیره و 7 روز برای نمونه­برداری و جمع­آوری داده) مورد استفاده قرار گرفتند.گاوها با با یک جیره کاملا مخلوط حاوی نسبت علوفه به کنسانتره 2/39 به 8/60 در طول آزمایش تغذیه شدند. همه جیره­ها برای سطح یکسان انرژی و پروتئین با کنسانتره­های مختلف فرموله شدند. جیره­ها شامل 1) جیره شاهد بر پایه دانه­های غلات (ذرت و جو آسیاب شده و کنجاله سویا)، 2) محصولات فرعی غنی از قند (تفاله چغندرقند، تفاله مرکبات و ملاس مایع به همراه کنجاله کلزا)، 3) محصولات فرعی دانه غلات (سبوس برنج، پودر جرم ذرت، سبوس گندم، جوانه گندم و ذرت شکسته). نتایج ما نشان داد که جایگزینی غلات با محصولات فرعی، مصرف و قابلیت هضم فیبر نامحلول در شوینده خنثی را افزایش داد، در حالیکه مصرف نشاسته، انرژی قابل مصرف برای انسان و پروتئین قابل مصرف برای انسان کاهش یافت. تولید شیر و مصرف ماده خشک گاوهای تغذیه شده با محصولات فرعی دانه غلات در مقایسه با دو تیمار دیگر کاهش یافت. درمقابل، تفاوت معنی­داری بین جیره شاهد و جیره برپایه محصولات فرعی غنی از قند از نظر تولید شیر و مصرف ماده خشک وجود نداشت.جیره برپایه محصولات فرعی غنی از قند در مقایسه با جیره برپایه محصولات فرعی دانه غلات موجب افزایش تولید شیر تصحیح شده بر اساس انرژی (2/36 در مقابل 3/34) شد، اما کارایی تبدیل خوراک در جیره برپایه محصولات فرعی دانه غلات در مقایسه با دو جیره دیگر افزایش یافت. اگرچه جیره برپایه محصولات فرعی غنی از شکر مدت زمان خوراک خوردن و جداسازی ذرات ریز را افزایش داد، اما هیچ یک از تیمارهای خوراکی روی فعالیت جویدن یا pH شکمبه در 4 ساعت بعد از خوراک­دهی تأثیری نداشتند. علاوه براین، هر دو جیره حاوی محصولات فرعی موجب افزایش میزان چربی شیر نسبت به گروه شاهد شدند. همچنین جیره­های حاوی محصولات فرعی، عمکلرد بالاتری از لحاظ کارایی تبدیل خوراک قابل مصرف برای انسان شامل پروتئین و انرژی را نسبت به جیره شاهد نشان دادند. نتایج نشان داد که محصولات فرعی غنی از قند به همراه کنجاله کلزا می­توانند به طور کامل جانشین دانه جو و ذرت در جیره گاوهای شیری متوسط تولید که در معرض تنش گرمایی هستند، بشوند بدون اینکه تأثیر منفی روی تولید و pH شکمبه داشته باشند. از سوی دیگر، استفاده از محصولات فرعی دانه غلات باعث اختلال در مصرف ماده خشک، تولید شیر و قابلیت هضم مواد مغذی شد و استفاده از آن در طول تنش گرمایی توصیه نمی­شود.

مقدمه

محصولات فرعی صنایع غذایی مختلف بصورت گسترده در دسترس هستند و علاقه به استفاده از آنها در تغذیه دام به عنوان جایگزین دانه غلات افزایش یافته است. پیشرفت­های ژنتیکی برای تولید شیر بیشتر در گاوهای شیری امروزی و چالش علوفه­های متوسط یا بی کیفیت برداشت شده در برخی از کشورها، متخصصان تغذیه را به سوی تهیه جیره­های غنی از نشاسته به منظور تأمین احتیاجات انرژی گاوهای پرتولید سوق داده است. بهرحال استفاده از این جیره­های برپایه غلات با فیبر نامحلول در شوینده خنثی علوفه­ای پایین می­تواند اثرات نامطلوبی همچون اسیدوز، قابلیت هضم ضعیف فیبر نامحلول در شوینده خنثی و افت چربی شیر را به همراه داشته باشد. یکی دیگر از معایب استفاده از دانه غلات در تغذیه نشخوارکنندگان این است که غلاتی مانند ذرت و جو از اقلام خوراکی قابل مصرف برای انسان هستند و اخیراً کاهش استفاده از آنها در تغدیه نشخوارکنندگان به منظور افزایش تولید غذای خالص (net food production) (که با فرمول تولیدات دامی قابل مصرف برای انسان (output) منهای خوراک­های قابل مصرف برای انسان (input) محاسبه می­شود) اهمیت پیدا کرده است.

قرارگیری طولانی مدت گاوهای شیری در معرض آب و هوای گرم، دلیل تقریبا 50 درصد کاهش تولید شیر ناشی از کاهش مصرف اختیاری ماده خشک است. یکی از راهکارهای کاربردی برای بهبود یا تقویت عملکرد گاوهای شیری تحت تنش گرمایی، بهینه­سازی استفاده از مواد مغذی از طریق بهبود هضم می­باشد. درحالیکه کاهش فیبر و افزایش اقلام کنسانتره­ای در جیره تا حدی به دلیل کاهش حرارت افزایشی، یکی از راهکارهای رایج برای افزایش مصرف ماده خشک است چون گاوهای تحت تنش گرمایی در معرض خطر بالایی برای ابتلا به اسیدوز شکمبه­ای هستند که می­تواند با جیره­های کم فیبر و پرنشاسته تشدید شود.

برای حفظ تولید خالص غذا و کاهش اثرات تنش گرمایی و اسیدوز ناشی از تغذیه در گاوهای شیری، یک راهکار پایدار، جایگزینی دانه غلات دارای نشاسته بالا با محصولات فرعی دارای نشاسته پایین، قابلیت هضم بالا و غنی از انرژی است. اگرچه در حالیکه قابلیت هضم نشاسته بطور معنی­داری بالاتر از فیبر نامحلول در شوینده خنثی است (تقریبا  دو برابر)، جایگزین کردن فیبر نامحلول در شوینده خنثی (از منشأ محصولات فرعی) به جای نشاسته (از منشأ دانه جو و ذرت) دارای پتانسیل کاهش غلظت انرژی جیره است. این کاهش غلظت انرژی ممکن است به نوبه خود تأثیر منفی روی میزان تولید شیر در طی تنش گرمایی داشته باشد. با این حال، هنگامی که غلات با محصولات فرعی جایگزین می­شوند، نه تنها مقدار نشاسته کاهش می­یابد بلکه مقدار NDF علوفه­ای نیز به طور همزمان به دلیل جیره­های برپایه علوفه پایین کاهش می­یابد. در چنین مواردی اگر جایگزینی نشاسته با NDF موجب کاهش قابلیت هضم بشود به طور بالقوه می­تواند مصرف ماده خشک را افزایش دهد زیرا محصولات فرعی دارای فیبر بالا به سرعت از شکمبه عبور می­کنند. بنابراین افزایش مصرف ماده خشک ناشی از سرعت عبور بالای محصولات فرعی کم حجم می تواند به طور بالقوه سطح مصرف انرژی را حفظ نماید و اثرات منفی روی میزان تولید شیر را کاهش دهد. مطالعات پیشین، فیبر علوفه­ای را از طریق جایگزینی آن با NDF خشبی با منشأ کاه برنج یا سیلاژ ذرت به همراه پوسته سویا یا بقایای کلم و کاهو کاهش دادند و مزیت آن را به اندازه و طول زمان وعده­های مصرف خوراک نسبت دادند و این نشان می دهد که گاو زمان بیشتری را به استراحت کردن تحت تنش گرمایی اختصاص می­دهد. مطالعات کمی سطوح پایین NDF علوفه­ای و نشاسته را با هم در جیره گاوهای تحت تنش گرمایی مورد استفاده قرار داده­اند. به عنوان مثال، حیدری و همکاران (2021) دریافتند که کاهش همزمان سطح NDF علوفه­ای و نشاسته جیره که از طریق جایگزینی نسبی سیلاژ ذرت و دانه جو آسیاب شده با تفاله چغندر قند تا سطح 24 درصد (ماده خشک) انجام گرفت، می­تواند بوسیله مصرف ماده خشک بیشتر و کاهش علائم تنش گرمایی مانند نرخ تنفس برای گاوهای شیرده مفید باشد.

مزیت دیگر استفاده از محصولات فرعی به جای دانه غلات در جیره برپایه علوفه پایین مربوط به پیشگیری از اسیدوز شکمبه­ای و افت چربی شیر است. اگرچه هم محصولات فرعی و هم دانه غلات دارای اندازه ذرات کوچک هستند، اما جیره­های برپایه محصولات فرعی حاوی نشاسته کمتر می­باشند. علاوه براین، محصولات فرعی حاوی مقدار بیشتری از NDF هستند که تقریبا به اندازه نصف NDF علوفه­ای در حفظ عملکرد شکمبه و مقدار چربی شیر موثر است. مطالعه دیگری در سال 2006 نشان داد که استفاده ازمحصولات فرعی دارای فیبر بالا در جیره گاوهای شیری موجب کاهش خطر اسیدوز در آنها شد. ملکخواهی و همکاران (2023) اثر متقابلی بین فیبر و نشاسته جیره روی چربی شیر را یافتند که در آن جیره­های برپایه محصولات فرعی با نشاسته پایین (22 درصد ماده خشک) در مقایسه با جیره­های با نشاسته زیاد (32 درصد ماده خشک) باعث افزایش میزان چربی شیر شدند که نشان دهنده اهمیت نه تنها فیبر موثر فیزیکی علوفه­ای بلکه همچنین مقدار نشاسته جیره برای تأثیر روی سلامت شکمبه، مصرف ماده خشک و تولید شیر است. جیره­های کم علوفه با سطوح نشاسته کمتر از 12 تا 17 درصد از طریق جایگزینی دانه غلات با محصولات فرعی دارای فیبر بالا و نشاسته کم فرموله شدند. بهرحال این مطالعات به منظور کاهش نشاسته و افزایش NDF در جیره­ها طراحی و انجام گردیدند. بنابراین، تعمیم این یافته­ها به جیره­های با نشاسته کم و فیبر علوفه­ای کم با افزایش سطوح قند و چربی به دلیل جایگزینی دانه غلات با محصولات فرعی در طی تنش گرمایی، ممکن است مناسب نباشد. تحقیقات محدودی در رابطه با عملکرد گاوهای شیری تحت تنش گرمایی تغذیه شده با جیره­های کم نشاسته و کم فیبر علوفه­ای وجود دارند.

محصولات فرعی دارای قند بالا مانند تفاله چغندرقند، تفاله خشک مرکبات و ملاس چغندر به طور گسترده در خورک دام­ها برای محتوای انرژی بالای آن مورد استفاده می­گیرند. تفاله چغندر قند معمولا دارای 5/35 تا 5/44 درصد NDF، 23 درصد پکتین، 50 تا 60 درصد قند و 7 تا 10 درصد پروتئین خام است. تفاله خشک مرکبات دارای 25 درصد NDF، 25 درصد پکتین، 23 درصد قند و 3 تا 6 درصد پروتئین خام است. ملاس چغندر حاوی 2/45 تا 62 درصد قند و 3 تا 6 درصد پروتئین خام است. درحالیکه این محصولات فرعی مقدار بالایی از انرژی در جیره از طریق محتوای NDF  قابل تجزیه، پکتین و قند موجود در ترکیب خود را فراهم می­کنند، اما به عنوان منابع فقیر از لحاظ پروتئین در نظر گرفته می­شوند و باید با منبع پروتئینی از قبیل کنجاله کلزا یا کنجاله سویا مکمل شوند. چندین مطالعه نشان داده­اند که جایگزینی کنجاله سویا با کنجاله کلزا در جیره گاوهای شیری، تأثیر منفی روی تولید شیر ندارد. با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از منابع خوراکی از قبیل غلات و کنجاله سویا می­توانند بطور موثری در غذاهای انسانی یا در پرورش طیور و خوک مورد استفاده قرار بگیرند، یافتن مکمل­های پروتئینی با کیفیت بالا و مقرون به صرفه برای گاوهای شیری ضروری است. علاوه براین، هم کنجاله سویا و هم کنجاله کلزا از منابع پروتئینی اساسی و حیاتی برای نشخوارکنندگان در ایران هستند اما کنجاله سویا به دلیل تقاضای بیشتر از سوی صنعت گاو شیری و طیور، به طور قابل توجهی گرانتر است. بنابراین، نیاز به منابع پروتئینی جایگزین برای کاهش وابستگی به کنجاله سویا در تغذیه گاو شیری و به طور بالقوه کاهش نگرانی­ها در مورد کمبود کنجاله سویا برای انسان و حیوانات تک معده­ای وجود دارد.

به عنوان نتیجه، کاهش در میزان نشاسته در جیرهای برپایه محصولات فرعی را می­توان با استفاده از اقلام خوراکی غنی از چربی و فیبر قابل هضم برای محصولات فرعی دانه­های غلات و یا با استفاده از ترکیبی از پکتین، قند و فیبر قابل هضم برای محصولات فرعی غنی از قند جبران نمود. فرضیه ما این بود که این منابع انرژی، تولید شیر و مصرف ماده خشک را در گاوهای شیری متوسط تولید در طول تنش گرمایی را مختل نمی­کنند در حالیکه pH شکمبه و تولید غذای خالص را هم حفظ می­کنند. هدف ما مطالعه تأثیر منابع مختلف از محصولات فرعی در جیره­های کم علوفه روی تولید غذای خالص، میزان تولید شیر و ترکیبات شیر، قابلیت هضم ظاهری مواد مغذی در کل دستگاه گوارش و pH شکمبه در کنار ارزیابی رفتار خوردن، نشخوارکردن و جداسازی خوراک در گاوهای شیری تحت تنش حرارتی بود.

نکات مهم در مواد و روش­ها

تیمارهای آزمایشی از نظر نوع کنسانتره مشتق شده از محصولات فرعی با هم متفاوت بودند و منابع علوفه­ای مشابه داشتند. جیره­ها در طول آزمایش به صورت کاملا مخلوط تغذیه شدند (جدول 1).

جیره­ها با استفاده از نرم افزار CNCPS و برای گاوهای شیری تولید کننده 45 کیلوگرم شیر در روز با 650 کیلوگرم وزن بدن، 2/3 درصد چربی و 3 درصد پروتئین خام فرموله شدند. دانه جو و ذرت و تفاله چغندر با

 

جدول 1. اقلام خوراک، ترکیب شیمیایی جیره­های آزمایشی بر اساس ماده خشک و سهم برآورد شده قابل مصرف برای انسان.
شاهد	بر پایه محصولات فرعی غلات	بر پایه محصولات فرعی غنی از قند	سهم قابل مصرف انسان	اقلام خوراک، % ماده خشک
24	24	24	0	سیلاژ ذرت
12	12	12	0	یونجه خشک
2/3	2/3	2/3	0	کاه گندم
2/3	2/3	2/3	0	پودر گوشت
34/0	34/0	34/0	0	اوره
4/2	4/2	4/2	2/0	پنبه دانه کامل
28	-	-	8/0	دانه ذرت، آسیاب شده
6/9	-	-	8/0	دانه جو، آسیاب شده
2/13	-	-	8/0	کنجاله سویا، آسیاب شده
-	14	-	2/0	پودر جرم ذرت
-	24/11	-	2/0	ذرت شکسته شده
-	8/10	-	2/0	سبوس برنج
-	12	-	2/0	جوانه مالت جو
-	8/2	-	2/0	سبوس گندم
-	-	13	2/0	تفاله چغندرقند، آسیاب شده
-	-	3/12	2/0	تفاله مرکبات
-	-	2/6	2/0	ملاس
-	-	2/19	2/0	کنجاله کلزا
2/1	2/1	2/2	0	پودر چربی
6/0	6/0	6/0	0	بیکربنات سدیم
84/0	92/0	06/0	0	کربنات کلسیم
12/0	-	-	0	دی کلسیم فسفات
2/0	2/0	2/0	0	اکسید منیزیم
8/0	8/0	8/0	0	پیش مخلوط ویتامینی-معدنی
3/0	3/0	3/0	0	نمک
68	18	17		سهم قابل مصرف برای انسان، %
				ترکیب شیمیایی (% ماده خشک)
3/55	2/55	2/56	-	ماده خشک، % از شکل خورده شده
5/15	3/15	1/15	-	پروتئین خام
8/31	6/42	1/39	-	فیبر نامحلول در شوینده خنثی
40/37	45/33	06/35	-	کربوهیدرات غیر فیبری
5/32	5/19	4/9	-	نشاسته
1/4	3/4	7/13	-	قند
3/4	7/5	1/4	-	عصاره اتری (چربی)
-	89/0	78/0	17/1	نسبت NFC:NDF
-	6/1	6/1	6/1	انرژی خالص شیردهی، مگاکالری در کیلوگرم

 

استفاده از آسیاب چکشی و الک 3 میلی متر خرد شدند و سایر اقلام جیره بصورت بافت­دار مورد استفاده قرار گرفتند و ریز نشدند.

پیش­سازهای انرژی جیره از خیلی گلوکوژنیک به خیلی لیپوژنیک در نتیجه جایگزینی دانه غلات با محصولات فرعی از منابع مختلف تغییر پیدا کرد. میزان انرژی قابل مصرف در جیره­های برپایه محصولات فرعی دانه غلات، محصولات فرعی غنی از قند و جیره شاهد به ترتیب 06/2، 84/1 و 67/7 مگاکالری انرژی خام در کیلوگرم ماده خشک بود و پروتئین قابل مصرف برای انسان برای همین جیره­ها به ترتیب 2، 9/1 و 9/7 درصد ماده خشک بود.

نتایج

مصرف مواد مغذی و قابلیت هضم (جدول 2)

• گاوهای تغذیه شده با جیره محصولات فرعی غنی از قند دارای مصرف ماده خشک بالاتری نسبت به جیره محصولات فرعی دانه غلات بودند.
• مصرف نشاسته، انرژی قابل مصرف برای انسان و پروتئین قابل مصرف برای انسان در گاوهای تغذیه شده با جیره های حاوی محصولات فرعی در مقایسه با جیره دانه غلات (شاهد) کاهش پیدا کرد اما مصرف NDF تمایل به افزایش داشت.
• گاوهای گروه محصولات فرعی دانه غلات دارای مصرف چربی بیشتر بودند اما گاوهای گروه محصولات فرعی غنی از قند، دارای مصرف قند بیشتری بودند.
• قابلیت هضم NDF در گاوهای مصرف کننده جیره های برپایه محصولات فرعی تمایل به افزایش داشت و قابلیت هضم ماده خشک در جیره محصولات فرعی غنی از قند در مقایسه با جیره محصولات فرعی دانه غلات تمایل به افزایش داشت، اما قابلیت هضم پروتئین خام این گروه از گاوها در مقایسه با جیره حاوی محصولات فرعی دانه غلات افزایش پیدا کرد.
• قابلیت هضم نشاسته در گاوهای تغذیه شده با محصولات فرعی در مثایسه با گروه شاهد پایین­تر بود.

 

جداسازی (انتخاب) و جویدن (جدول 3)

• گاوهای تغذیه شده با جیره حاوی محصولات فرعی دانه غلات دارای بالاترین رفتار جداسازی بر علیه ذرات متوسط (ذرات کوچکتر از 19 و بزرگتر از 8 میلی متر) بودند.
• گاوهای گروه شاهد و محصولات فرعی دانه غلات بیشترین جداسازی را برای ذرات ریز (کوچکتر از 8 و بزرگتر از18/1 میلی متر) و بر علیه ذرات کاملا ریز که در سینی باقی مانده بودند، داشتند.

 

• گاوهای گروه شاهد در مقایسه با دو تیمار دیگر، زمان بیشتری را برای خوردن نسبت به کیلوگرم NDF مصرف شده، صرف کردند و زمان کمتری را برای خوردن نسبت به کیلوگرم نشاسته مصرف شده، صرف کردند.
• کل زمان خوراک خوردن در گروه محصولات فرعی غنی از قند نسبت به دو گروه تیمار دیگر افزایش یافت.
• در تیمارهای حاوی محصولات فرعی در مقایسه با گروه شاهد، تعداد دقایق نشخوارکردن در ارتباط با کیلوگرم NDF خورده شده، تمایل به کاهش داشت اما طول زمان نشخوارکردن در ارتباط با کیلوگرم نشاسته خورده شده، افزایش یافت.
• بطور کلی استفاده از محصولات فرعی، کل زمان نشخوار کردن روزانه را تحت تأثیر قرار نداد.
• جیره شاهد باعث افزایش مدت زمان جویدن به ازای هر کیلوگرم از NDF و کاهش مدت زمان جویدن به ازای هر کیلوگرم از نشاسته در مقایسه با دو تیمار دیگر شد.
• کل زمان جویدن در روز، کل زمان خوردن و نشخوارکردن تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند.

 

وزن بدن (جدول 4)

اگرچه امتیاز وضعیت بدنی تحت تأثیر جیره ها قرار نگرفت، اما گاوهای گروه محصولات فرعی غنی از قند تمایل به داشتن وزن بدن بیشتر داشتند، سپس گروه محصولات فرعی دانه غلات وزن بیشتر داشتند و بعد از آن گروه شاهد.

دمای رکتوم و نرخ تنفس تحت تأثیر تیمارها قرار نگرفتند.

 

تخمیر شکمبه ای (جدول 5)

• اثری از جیره ها روی pH شکمبه ای، آمونیاک شکمبه ای، غلظت والرات و کل اسیدهای چرب فرار مشاهده نشد.
• تیمارهای برپایه اقلام خوراکی محصولات فرعی باعث افزایش نسبت مولی استات و کاهش نسبت بوتیرات در مایع شکمبه شدند.
• جیره شاهد، نسبت مولی پروپیونات را در مقایسه با دو تیمار دیگر افزایش داد.
• نسبت های ایزوبوتیرات و ایزوالرات در تیمار شاهد و محصولات فرعی دانه غلات بیشتر از تیمار محصولات فرعی غنی از قند بودند.

تولید و ترکیبات شیر (جدول 6)

• تولید شیر در گاوهای تغذیه شده با جیره برپایه محصولات فرعی دانه غلات نسبت به دو تیمار دیگر به طور معنی داری کمتر بود و دو تیمار دیگر با هم تفاوت نداشتند.
• جیره های حاوی محصولات فرعی باعث افزایش میزان چربی و نسبت چربی به پروتئین شیر نسبت به تیمار شاهد شدند.
• گاوهای تغذیه شده با جیره شاهد و محصولات فرعی غنی از قند نسبت به تیمار محصولات فرعی دانه غلات دارای کارایی تبدیل خوراک پایین تری برای تولید واقعی شیر به ازای ماده خشک مصرفی بودند.
• مصرف جیره شاهد باعث افزایش تولید لاکتوز شیر در مقایسه با دو جیره دیگر شد.
• تولید خالص غذا در ارتباط با پروتئین و انرژی در گاوهای تغذیه شده با جیره های برپایه محصولات فرعی نسبت به جیره شاهد افزایش یافت.

بحث

• جایگیزینی کامل دانه غلات با محصولات فرعی از منابع غنی از قند یا دانه غلات دارای تأثیر معنی دار روی ترکیب مواد مغذی جیره ها است. بطور ویژه جیره های برپایه محصولات فرعی، سطوح بالاتری از NDF، قند و چربی و مقدار کمتر نشاسته را نشان دادند و منجر به افزایش سهم مواد مغذی لیپوژنیک (چربی ساز) نسبت به مواد مغذی گلوکوژنیک (گلوکز ساز) گردید. این تغییرات در ترکیب مواد مغذی با اثرات معنی دار روی مصرف ماده خشک و تولید گاوهای متوسط تولید همراه بود. تغییرات در قابلیت فراهمی انرژی ممکن است در تغییرات تولید و ترکیب شیر، قابلیت هضم مواد مغذی و تخمیر شکمبه ای گاوها نقش  داشته باشد.
• در این مطالعه تفاوت معنی داری از لحاظ مصرف ماده خشک و میزان تولید شیر بین تیمار شاهد و تیمار محصولات فرعی غنی از قند حتی وقتی که سطح نشاسته در جیره از 5/32 درصد به 4/9 درصد کاهش یافت، وجود نداشت. این نتایج پیشنهاد می کند که غلظت های بیشتر قند و NDF در تیمار محصولات فرعی غنی از قند، ممکن است باعث بهبود فراهمی پروتئین قابل متابولیسم (MP) برای گاوهای شیری بشود. از آنجایی که قندها خیلی سریعتر از نشاسته در شکمبه تخمیر می شوند، می توانند افزودنی مفیدی برای جیره های کم نشاسته و کم علوفه باشند.
• قابلیت هضم بیشتر NDF در جیره های برپایه محصولات فرعی را می توان با یکسان بودن نسبت میزان NDF به علوفه و همچنین سطوح پایین تر لیگنین و NDF غیر قابل هضم و اندازه ذرات کوچکتر آنها توضیح داد. این نوع از فیبر خیلی آسانتر در شکمبه تخمیر شده و منجر به افزایش تولید استات و بوتیرات نسبت به لاکتات در شکمبه شده و رشد باکتری های هضم کننده فیبر را تحریک می کند که می تواند به هضم فیبر و استفاده از مواد مغذی کمک کنند.
• میزان مشابه مقدار چربی شیر در دو جیره حاوی محصولات فرعی با وجود تفاوت 3/2 کیلوگرمی در تولید شیر را می توان با قابلیت هضم NDF و میزان تولید استات و بوتیرات شکمبه ای یکسان توضیح داد. استات و بوتیرات به عنوان پیش سازها برای تولید (سنتز) درون پستانی (de novo) چربی شیر شناخته می شوند که با مصرف محصولات فرعی دارای فیبر بالا به جای دانه غلات اتفاق می افتد.
• دلیل دیگر برای غلظت پایین تر چربی شیر در گاوهای تغذیه شده با جیره شاهد، افزایش قابلیت هضم نشاسته شکمبه ای در ذرت و جو ریز شده همزامان با کاهش در فراهمی فیبر موثر فیزیکی است که اعتقاد بر این است که منجر به کاهش pH شکمبه می شود. در نتیجه، این تغییر در شرایط شکمبه ممکن است مسیرهای بیوهیدروژناسیون را تغییر داده باشد و از تولید اسیدهای چرب trans-10 18:1 و trans-10,cis-12 18:2 حمایت می کند. این اسیدهای چرب خاص به دلیل اثرات بازدارندگی خود روی سنتز چربی شیر در غده پستانی شناخته شده هستند. کاهش در قابلیت هضم ظاهری کل دستگاه گوارش برای NDF در تیمار شاهد، ممکن است نشان دهنده کاهش قابلیت دسترسی استات شکمبه ای برای سنتز درون پستانی اسیدهای چرب باشد.
• کاهش چربی شیر مشاهده شده در گاوهای تغذیه شده با جیره های گلوکوژنیک (جیره شاهد) در مقایسه با گاوهایی که جیره های لیپوژنیک (محصولات فرعی) مصرف کرده بودند، نشان داد که گاوهای گروه شاهد ممکن است دارای خطر بالاتری برای اسیدوز شکمبه ای باشند و در مقایسه با گروه های مصرف کننده محصولات فرعی، دوره طولانی تری pH شکمبه ای کمتر از 8/5 را تجربه کرده اند.
• بر اساس یافته های این مطالعه می توان گفت که جایگزینی اقلام خوراکی غنی از نشاسته در جیره با اقلام خوراکی محصولات فرعی غنی از قند ممکن است با کاهش مصرف نشاسته و فیبر موثر فیزیکی به ایجاد یک محیط پایدارتر در شکمبه کمک کند. این مسئله تأکید می کند که جیره های حاوی نشاسته کمتر و قند بالاتر و فیبر با قابلیت هضم بالا ممکن است دارای پتانسیل حمایت از بهبود مصرف ماده خشک، میزان تولید شیر و ترکیبات شیر و همچنین حفظ سلامت شکمبه بدون نیاز به فیبر موثر فیزیکی اضافی باشد.

 

نتیجه گیری

• نتایج این مطالعه نشان داد که جایگزینی دانه غلات با محصولات فرعی، باعث تغییر ترکیب مواد مغذی از گلوکوژنیک به لیپوژنیک گردید.
• هر دو جیره حاوی محصولات فرعی، بازیابی مواد مغذی را بهبود بخشیدند اما خروجی های گاوهای شیری بر اساس نوع منبع انرژی محصولات فرعی متفاوت است.
• به طور خاص، تغذیه کنسانتره برپایه محصولات فرعی غنی از قند موجب مصرف ماده خشک بالاتر، افزایش شیر تصحیح شده بر اساس انرژی و کاهش علائم اسیدوز شکمبه ای از جمله افت چربی شیر می شود.
• در مقابل، محصولات فرعی دانه غلات باعث کاهش مصرف ماده خشک، تولید شیر کمتر و کاهش قابلیت هضم ماده خشک شدند.
• NDF، قند، پکتین و کنجاله کلزا با قابلیت هضم بالای موجود در محصولات فرعی غنی از قند دارای مزیت های فراوانی به عنوان جایگزین دانه های جو و ذرت در گاوهای متوسط تولید تحت شرایط تنش گرمایی هستند.
• با وجود تأثیرات مثبت جیره حاوی محصولات فرعی غنی از قند روی مصرف خوراک، شیر تصحیح شده بر اساس چربی و قابلیت هضم مواد مغذی، یافته های ما نشان داد که تغذیه محصولات فرعی غنی از قند و کنجاله کلزا می تواند در جیره های حاوی علوفه پایین برای گاوهای شیری تحت تنش گرمایی بدون تاثیرات منفی روی pH شکمبه ای، مفید باشد.